آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم که در فارسی به آن مایع سفیدکننده و وایتکس نیز گفته میشود و بوی تند و شدیدی دارد، محلولی است که برای گندزدایی، سفیدکردن و بوزدایی به کار میرود.
آب ژاول چیست؟
رايجترين ماده اي که از آن، به عنوان سفيد کننده استفاده ميشود، آب ژاول است.
آب ژاول که در فارسی به آن مایع سفید کننده و وایتکس نیز گفته میشود، محلولی است که برای گندزدایی و بو زدایی به کار میرود.
آب ژاول در تولید مایعات سفید کننده و همچنین در صنایع بهداشتی، صنایع کاغذ و مقوا و نساجی کاربرد دارد.
آب ژاول یک ماده معدنی است و خاصیت بازی دارد.
نام عمومی:
وايتكس (آب ژاول) Vaytks Bleach
نام تجاری:
Vaytks Bleach آب ژاول (Javel Water)
نام علمی:
هيپو كلريت سديم(Sodium Hypochlorite)
سایر اسامی:
آنتي فرمين
اكسيد كلريد سديم
اكسي كلريد سديم
فرایند تولید آب ژاول:
آب ژاول را از دمیدن گاز کلر درمحلول سدیم هیدروکسید تهیه میکنند.
از جمله آزمایشهایی که روی آب ژاول انجام میشود تعیین مقدار «کلر آزاد» و تعیین مقدار NaOH است.
«کلر آزاد» در اینجا اصطلاح است، چون در اینجا اکسیدکنندگی ناشی از یون هیپوکلریت است نه گاز کلر.
طبق تعریف، «کلر آزاد» یک ترکیب سفیدکننده برابر مقدار کلری است که قدرت اکسیدکنندگیاش معادل قدرت هر مول از ترکیب موردنظر باشد.
آب ژاول محلولی ناپایدار است و در اثر حرارت و نور به تدریج خاصیت خود را از دست میدهد.
چنانچه گاز کلر را در محلول سود سوزآور وارد کنید، آب ژاول تولید میشود.
تمامی مخازن و لولههای داخل آن که برای تولید مایع سفیدکننده بکار میروند باید از جنس PVC باشند، زیرا گاز کلر در مجاورت با رطوبت با هر فلزی ترکیب میشود؛ و باعث خوردگی آن میشود.
در داخل مخزن سود را میریزند و از پایین گاز کلر را وارد میکنند.
میل ترکیبی گاز کلر با سود بسیار زیاد است، به همین دلیل گاز کلر در خلال زمانی که از ته مخزن به سطح مخزن میرسد، جذب میشود.
در اینجاست که هرچه خروجی گاز کلر از سطح مخزن کمتر باشد نشان دهنده این است که واکنش دارد به خوبی صورت میگیرد.
آنچه در رابطه با تهیه آب ژاول به روش فوق اهمیت دارد، دقت در کنترل، به هنگام تولید آن است زیرا چنانچه تزریق کلر قبل از خاتمه عمل متوقف نشود، واکنش برعکس شده و بسرعت دما بالا میرود و محصول از بین میرود.
حس گری که اپراتور واحد تولید آب ژاول را در قطع به موقع تزریق گاز کلر یاری میدهد ORP نام دارد و بر اساس اکسایش /کاهش کار میکند.
اگر pH به حدود ۱۲/۲ تا ۱۲ برسد واکنش پایان یافتهاست.
از آنجائیکه هرچه محیط سردتر باشد واکنش نیز بهتر صورت میگیرد بایستی دقت شود تا دما از ۴۲ درجه سانتیگراد بالاتر نرود.
در یک تولید نرمال، گاز کلر از حدود ۲۰ درجه شروع شده و در دمای ۴۲ درجه پایان میگیرد.
ویژگیهای آب ژاول:
آب ژاول یا وایتکس که مایعی سفید کننده بهشمار میرود، محلولی است حاوی درصدی از سدیم هیپوکلریت (NaOCl) محلول در آب.
آب ژاول مادهای سمی است.
رنگ آن نزدیک به زرد و طعم و بوی آن تند است.
خاصیت ضدعفونیکننده آب ژاول به دلیل تولید کلر آزاد میباشد.
اگر با آب جوش ترکیب شود باعث آزاد شدن گاز کلر میشود.
چنانچه به اشتباه نوشیده شود باید فوراً شیر نوشید.
سفيد کنندهها و آب ژاول، همان محلول 5 درصد هيپوکلريت سديم هستند.
آب ژاول محلولی ناپایدار است و در اثر حرارت و نور به تدریج خاصیت خود را از دست میدهد.
کاربردهاي آب ژاول:
محلول هيپوکلريت (آب ژاول) تمام ميکروبها اعم از قارچ، ويروس و باکتري را نابود ميکند.
از آب ژاول بعنوان يک ضد عفوني کننده و ماده دفع بو در لبنياتها، مخازن آب، دفع فاضلابها استفاده می شود.
از آب ژاول براي اهداف خانگي از قبيل ضد عفوني کردن لگنها و وان حمام، لباسها، آشپزخانه و … و نيز در ضد عفوني کردن آزمايشگاههايي که در معرض ويروس هپاتيت هستند (مثل همودياليز) و اماکن تهيه و توزيع مواد غذايي استفاده ميشود.
از محلول رقيقتر آب ژاول در شستشوي زخمهاي آلوده که باز تازه نباشند، استفاده ميشود.
آب ژاول در طول جنگ جهاني اول، در معالجه زخمها بعنوان محلول ضد عفوني کننده و التيامبخش مورد استفاده قرار گرفته بود.
استفاده از آب ژاول در لباسشويي و براي ضد عفوني کردن لباسها توصيه ميشود.
مزیت آب ژاول اين است که خاصيت ضدعفوني کننده نيز دارد، زيرا يک سفيدکننده کلردار است.
آب ژاول را برای گندزدایی و بوزدایی به کار میبرند.
از این ماده در صنعت به عنوان رنگزدا و سفیدکننده پارچه و خمیر کاغذ استفاده میشود.
در خانهها برای ضدعفونی کردن و سفید کردن رختها به هنگام رختشویی از آب ژاول استفاده میکنند.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.