اسیدنیتریک

اسید نیتریک یا جوهر شوره با فرمول HNO3 نوعی اسید معدنی بسیار قوی است.

ترکیب خالص آن بی‌رنگ است، اما با گذشت زمان به دلیل تجزیه به اکسیدهای نیتروژن و آب، به مرور زردرنگ می‌شود.

اسید نیتریک خالص (HNO3) در ۴۱٫۶- درجه سلسیوس ذوب شده، تولید مایع بی‌رنگی می‌کند، اما نسبت به درجه حرارت و درجه تابش نور بر آن، گستره رنگ آن از زرد تا قرمز متمایل به قهوه‌ای متغیر است.

نام های دیگر اسید نیتریک:

• جوهر شوره
• نیترات هیدروژن
• اسید ازته

 

اگر غلظت اسیدنیتریک بیشتر از ۸۶٪ شود به آن اسید نیتریک دودزا می‌گویند.

به اسید نیتریک با غلظت بیش از ۹۵٪ اسید نیتریک دودسفید و به اسید نتیریک با غلظت بیش از ۸۶٪ اسید نیتریک دودقرمز گفته می‌شود.

از این اسیدها به عنوان اکساینده در سوخت راکت استفاده می‌شود.

 

ویژگیهای محصول:

اسید نیتریک غیرقابل اشتعال است.

اسید نیتریک اکسیدانی بسیار قوی است و دارای قدرت واکنش پذیری بالایی است.

نیتریک اسید با بسیاری از حلالهای آلی مثل استون و اتانول واکنش می دهد.

اسید نیتریک محلول در آب است.

اسید نیتریک مایعی خورنده است که توسط اکسیداسیون آمونیاک و  واکنش احیائی با آب تهیه می‌شود.

این ماده در حالت خالص مایعی بی رنگ است که در دمای -42 درجه سانتی گراد ذوب و در دمای 83 درجه می جوشد.

در صورتی که جوشش در نور انجام شود و محیط اتاق باشد و در 41.6- درجه سانتی‌گراد ذوب شده ، تولید مایع بی‌رنگی می‌کند.

امروزه در تولید صنعتیاین ماده، آمونیاک بعنوان ماده اولیه استفاده می‌شود و برای این کار لازم است که ماده اولیه را با هوا به اکسید نیتروژن تبدیل کرد.

اسید نیتریک با آب قابل احتراق است و محلول آن آزئوتروپی را تشکیل می‌دهد که نقطه جوش آن برابر با ۱۲۱٫۹ درجه سلسیوس است که شامل ۶۸٫۷٪ وزنی HNO3 می‌باشد.

اکثر اسید نیتریک‌های موجود در بازار غلظتی برابر ۶۸٪ درون آب دارند.

این محلول با نقطه جوش ۱۲۰٫۵ درجه سلسیوس در فشار یک اتمسفر می‌باشد.

 

خصوصیات اسیدنیتریک:

 

• ایوپاک:

• فرمول مولکولی:    H_۱N_۱O_۳
• جرم مولی:          63٫01 g mol⁻¹
• چگالی:              1.5129 g cm^-3
• دمای ذوب:         −۴۲ درجه سلسیوس (−۴۴ درجه فارنهایت؛ ۲۳۱ کلوین)

 

 

 

موارد مصرف اسید نیتریک :

• اسید نیتریک برای خالص‌ سازی فلزاتی چون طلا و پلاتین استفاده می‌شود.
• از اسید نیتریک می‌توان در بازیافت پلاتین استفاده کرد و از آنجا که تمامی نیترات‌ های فلزات محلول هستند می‌توان به این وسیله، اورانیوم را به صورت خالص تهیه کرد که در نیروگاه های اتمی کاربرد دارد.
• یکی دیگر از کاربرد ها استفاده جهت تولید کود های ازته است.
• در صنایع پلاستیک ‌سازی و نظامی هم از اسید نیتریک استفاده می‌شود.
• در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
• در تهیه کودهای شیمیایی (کشاورزی) از قبیل کودهای نیتروفسفات، نیترات، کودهای مخلوط و … کاربرد دارد.