سدیم نیترات یا نیتراتین با فرمول شیمیایی NaNO₃ پودر سفید یا کریستال بی رنگ با بویی شیرین است که بصورت توده ای و یا لایه ای همراه با آهک یافت می شود.
به دلیل حلالیت بالای این ماده در آب، معادن آن عمدتا در مناطق خشک و کم بارش قرار دارد.
نیترات سدیم یا شوره شیلی یک ترکیب شیمایی با فرمول NaNO3 است.
معادن زیادی از این نمک در شیلی و پرو قرار دارند.
مشخصات نیترات سدیم:
نیترات سدیم یک ترکیب شیمیایی با فرمول NaNO۳ است.
نیترات سدیم نمک نیترات فلزی قلیایی است و نیز به نام سالت پیتر (شوره) شیلی یا همان نیترات سدیم طبیعی شناخته می‌شود، زیرا ذخایر بزرگ این نمک در شیلی یافت می‌شود.
این نمک با شوره معمولی نیترات پتاسیم متفاوت است.
شکل معدنی نیترات سدیم نیز با نام‌های نیتروناتریت، نیتراتیت یا نیتر سودا شناخته شده است.
در شیلی نیترات سدیم را طلای سفید می‌نامند.
نیترات سدیم یک جامد سفید رنگ و بسیار محلول در آب است.
نیترات سدیم یک منبع در دسترس از نیترات است که در واکنش‌های مختلف در مقیاس‌های صنعتی برای تولید کود، بمب‌های دودزا، لعاب‌های شیشه‌ای و سفالی، مواد نگهدارنده غذایی به ویژه گوشت و نیروی محرک راکت استفاده می‌شود.
نیترات سدیم، نیترات پتاسیم، سولفات سدیم و ید همه از طریق فرایندی به نام کلیچی به دست می‌آیند.
نیترات سدیم به صورت صنعتی از خنثی سازی اسید نیتریک با کربنات سدیم یا بی کربنات سدیم نیز تولید می‌شود.
خصوصیات سدیم نیترات:
- فرمول مولکولی: NaNO3
- جرم مولی: 84.9947 g/mol
- شکل ظاهری: پودر سفید یا کریستال بی رنگ با بویی شیرین
- چگالی: 2.257 g/cm3 solid
- دمای ذوب: 308 °C
- دمای جوش: 380 °C decomp
- حلال ها: آب، آمونیاک، هیدرازین، الکل و پیریدین
- نیترات سدیم ماده ای بدون بو و جاذب روبت است.
- این ماده بشدت محلول در آب است.
موارد مصرف سدیم نیترات:
- نیترات سدیم در تولید فراورده‌های گوشتی کارخانه‌ای نظیر سوسیس و کالباس بکار میرود و طی فرایند هضم در بدن انسان به نتروزامین تبدیل می شود که کاملاً ماده ای سرطانزاست.
- نیترات سدیم در ساخت و تولید تقویت کننده ها، بمب های دودی و … کاربرد دارد.
- نیترات سدیم دارای نیتروژن است که در رشد گیاهان مهم است و به همین دلیل در کودهای شیمیایی کاربرد فراوانی دارد.
- از سدیم نیترات جهت قلمزنی فلزات، تصفیه و استخراج طلا استفاده می شود.
- این ماده در ساخت تقویت‌کننده‌ها، بمب دودی و موارد زیاد دیگر کاربرد دارد.
- نیترات سدیم به عنوان افزودنی در مواد غذایی برای نگهداری و تثبیت رنگ در گوشت و مرغ استفاده می‌شود؛
- کمترین کاربرد نیترات سدیم به عنوان اکسنده در وسایل آتش بازی است.
- نیترات سدیم همراه با نیترات پتاسیم و نیترات کلسیم برای ذخیره گرما و انتقال حرارت در نیروگاه‌های خورشیدی استفاده می‌شود.
- ترکیبی از نیترات سدیم، نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم به عنوان مواد ذخیره کننده انرژی مورد استفاده قرار میگیرد.
- نیترات سدیم همچنین در صنعت فاضلاب، برای افزایش میزان نیترات در آب و افزایش رشد باکتری‌ها نیز کاربرد دارد.
- در صنایع شیشه کاربرد دارد. نیترات سدیم در یک فرآیند دو مرحله‌ای برای ساخت شیشه مقاوم استفاده می‌شود.
- در عملیات حرارتی سخت کاری و زاج کاری کاربرد دارد.
- در اکسیداسیون مواد ارگانیتی کاربرد دارد.
- برای تولید نیترات پتاسیم کاربرد دارد.
- به عنوان ماده اولیه برای تولید اسید نیتریک مورد استفاده قرار میگیرد.
