نام محصول: کربنات سدیم سنگین
فرمول شیمیایی: Na2Co3
شکل ظاهری : گرانول سفیدرنگ
برند : سمنان
کربنات سدیم سبک و سنگین به شکل جامد و گرانول سفید رنگ است که بوی تند و تیزی دارد.
کربنات سدیم همان نمک سدیم کربنیک اسید است و نام دیگر آن سودا اش است.
از واکنش کلرید سدیم و آمونیاک، کلرید سدیم و اسید سولفوریک بدست می‌آید.
این ماده شیمیائی درآب‌های شور، دریاچه‌های نمک و لایه‌های زمین تجمع پیدا می‌کند.
تاریخچه کربنات سدیم:
در سال 1791، شیمیدان فرانسوی نیکلاس لبلنک روشی نوین را برای تولید سدیم کربنات از نمک، سولفوریک اسید، و ذغال سنگ به ثبت رساند.
نخست نمک دریایی( سدیم کلرید) در سولفوریک اسید جوشانده می‌شد تا سدیم سولفور و گاز هیدروژن کلرید تولید شود.
سپس، مخلوط سدیم سولفور با سنگ آهک خرد شده( کلسیم کربنات) و ذغال حرارت داده می‌شد تا سدیم کربنات به‌همراه کربن دی اکسید و کلسیم سولفور حاصل شود.
سدیم کربنات از عصاره‌گیری خاکستر و آب به‌دست می‌آمد، و با تبخیر آب موجود، جمع‌آوری می‌شد.
در سال 1861، یکی از شیمی‌دانان صنایع بلژیک، ارنست سولوای، روشی را معرفی کرد که سدیم کلریک با استفاده از آمونیاک به سدیم کربنات تبدیل می‌شد.
این فرایند در یک برج بزرگ میان تهی صورت می‌گیرد و در انتهای این برج کلسیم کربنات( سنگ آهک) حرارت داده می‌شود تا کربن دی اکسید به‌دست آید، و از قسمت بالای برج، محلول غلیظی از سدیم کلرید و آمونیاک وارد آن می‌شود.
به محض این‌که در میان آن کربن دی اکسید بجوشد، سدیم بی‌کربنات ته‌نشین می‌شود.
سپس سدیم بی‌کربنات با حرارت دادن در شکل سدیم کربنات ظاهر می‌شود و آب و کربن دی اکسید سایر فراورده‌ها را تشکیل می‌دهند.
تا سال 1900، 90% سدیم کربنات تحت این فرایند تولید شد و آخرین پایگاه تولید سدیم کربنات که با استفاده از روش قبلی یعنی روش لبلنک فعالیت می‌کرد، در آغاز دهه‌ی 1920 بسته شد.
فرآیند جدیدی توسط شیمیدان چینی به نام Hou Debang در دهه‌ی 1930 معرفی شد.
این فرایند در مراحل اولیه مشابه فرایند سولوای است اما به‌جای واکنش دادن محلول باقی‌مانده با آهک، کربن دی اکسید و آمونیاک یک محلول تشکیل می‌دهند و سدیم کلرید هنگامی که دما به حد 40 درجه سانتی‌گراد رسید به محلول اضافه می‌شود.
سپس محلول تا 10 درجه سانتی‌گراد سرد می‌شود.
آمونیوم کلرید ته‌نشین شده و با فیلترگذاری جدا می‌شود و در ادامه محلول مجددا برای تولید سدیم بی‌کربنات به‌کار گرفته می‌شود.
این روش مشکل تولید کلسیم کلرید را حل کرده و از محصول جانبی آمونیوم کلرید نیز جهت کوددهی استفاده می‌شود.
این روش، روش روز تولید سدیم کربنات در صنایع کنونی جهان است.
نام‌های دیگر كربنات سديم سنگين و سبك:
سودا اش سنگين
سودا اش سبك
اسيدكربنيك
نمك دي سديم
نمك سودا
قليا
سنگ قليا
جوهر قليا
کاربرد کربنات سدیم( سودا اش):
مهم‌ترین کاربرد این ماده در صنایع شیشه سازی است.
تنظیم کننده PH جهت حفظ پایداری شرایط قلیایی لازم برای عملکرد اکثر عوامل تولید کننده است.
به‌عنوان یک افزودنی رایج در مخازن شهری جهت خنثی سازی اثر اسیدی کلر و افزایش PH به‌کار می‌رود.
کربنات سدیم یک جایگزین برای سدیم هیدروکسید و برای قلیایی کردن به‌خصوص در چوب شور( نان نمکی) به‌کار می‌رود.
در شیمی این ماده به‌عنوان یک الکترولیت استفاده می‌شود، زیرا الکترولیت‌ها معمولا بازهای نمکی دارند و از طرفی سدیم کربنات به‌عنوان
یک الکترولیک استفاده می‌شود.
در منازل به‌عنوان نرم کننده‌ی آب در شست و شوی لباس‌ها استفاده می‌شود.
برای از بین بردن موثر لکه‌های روغن و گریس و الکل به‌کار می‌رود.
به‌عنوان عامل ضد رسوبی از جمله رسوب هایی که در کتری ها و ماشین های بخار دیده می شود به کار می رود.
در کارگاه‌های آجرپزی از سدیم کربنات به‌عنوان عامل خمیرکننده استفاده می‌شود تا حجم آب مورد نیاز جهت قالب‌گیری خاک رس کاهش یابد.
از آن برای تهیه فوری ماکارونی استفاده می‌شود.
سدیم کربنات یک افزودنی غذایی است( E500) که به‌عنوان تنظیم کننده میزان ترشی و نیز به‌عنوان پایدار کننده به‌کار می‌رود.
سدیم کربنات در تولید بستنی چوبی کاربرد دارد.
سدیم کربنات همچنین برای از بین بردن کپک چوب یا سایر مواد به‌کار می‌رود.
کربنات سدیم در کارگاه‌های آجرپزی به‌عنوان عامل خمیرکننده استفاده می‌شود.
